Кӑҫал ҫӗлен сӑхнӑ 11 ҫын тухтӑрсенчен пулӑшу ыйтнӑ. Тӳрех палӑртмалла: Чӑваш Енре ҫынна ҫӗлен тапӑннӑ тӗслӗх нумайланнӑ. Ара, шӑпах ҫырла пиҫнӗ вӑхӑт – ҫынсем ӑна пуҫтарма вӑрмана, уй-хире, ҫырма-ҫатрана каяҫҫӗ. Шел те, наркӑмашлӑскер сӑхни яланах лайӑхпа вӗҫленмест.

Юлашки икӗ эрнере темиҫе ҫын пульницӑна тухтӑрсем патне пынӑ. Тӗслӗхрен, Сӗнтӗрвӑрри районӗнчи пӗр ҫын мунча валли милӗк хуҫма вӑрмана кайнӑ. Пӗр хурӑн патӗнче ӑна хура ҫӗлен тапӑннӑ. Пӗр хӗрарӑм ҫул хӗрринче ҫӗлен курнӑ. Шупашкарта «Акконд» лавккана хурӑн пуҫлӑ ҫӗлен килни пирки те хыпарланӑччӗ.

Ытларах чухне ҫӗлен сӑхнӑ хыҫҫӑн пульницӑна Сӗнтӗрвӑрри, Етӗрне, Улатӑр, Пӑрачкав районӗсенчи ҫынсем пыраҫҫӗ. Ҫак чӗрчун нӳрӗке юратать: вӗсем шыв хӗрринче нумай.

Чӑваш Енӗн тӗрлӗ тӑрӑхӗнче тӗпленнӗ 1о ҫемьене «Юратушӑн тата шанчӑклӑхшӑн» орденпа чысланӑ.

Сумлӑ йыша Пӑрачкав районӗнчи Василий Степановичпа Римма Александровна Авраменкосем, Шупашкарти Владимир Андреевичпа Валентина Ивановна Балановсем, Красноармейски районӗнчи Юрий Егоровичпа Римма Гурьевна Дубровсем, Патӑрьел районӗнчи Николай Алексеевичпа Светлана Васильевна Исаевсем, Куславкка районӗнчи Виталий Васильевичпа Антонина Ивановна Майоровсем, Улатӑрти Григорий Константиновичпа Мария Гавриловна Маторкинсем, Ҫӗнӗ Шупашкарти Владимир Константиновичпа Александра Ивановна Кулеминсем, Ҫӗрпӳ районӗнчи Виталий Андреевичпа Елена Михайловна Павловсем, Елчӗк районӗнчи Иван Ивановичпа Зинаида Петровна Портновсем, Шупашкар районӗнчи Евгений Николаевичпа Людмила Александровна Хорасевсем лекнӗ.

Ишӗлекен ҫурт-йӗрте пурӑнакансене хӑтлӑ хваттере куҫарӗҫ. Сӑмах япӑх тесе 2017 ҫулхи кӑрлачӑн 1-мӗшӗччен йышӑннисем пирки пырать. Республика программине 2019-2025 ҫулсенче пурнӑҫлама пӑхса хӑварнӑ. Асӑннӑ ӗҫлӗ хутӑн пӗрремӗш тапхӑрӗпе килӗшӳллӗн нумай хваттерлӗ 10 ҫуртра пурӑнакан 181 ҫынна 2019-2020 ҫулсенче хӑтлӑ хваттерсене куҫармалла.

Чӑваш Енӗн Стройминӗ паян пӗлтернӗ тӑрӑх, республикӑна 96,15 миллион тенкӗ килмелле. Кун пирки Ҫурт-йӗрпе коммуналлӑ хуҫалӑха реформӑламалли фондпа пирӗн республика хушшинче ятарлӑ килӗшӗве алӑ пуснӑ.

Ишӗлекен ҫурт-йӗртен куҫармалли программӑна 8 муниципалитет хутшӑнать: Элӗк, Пӑрачкав, Вӑрмар, Ҫӗрпӳ, Шупашкар районӗсем, Улатӑр, Шупашкар, Ҫӗмӗрле хулисем. Программӑпа килӗшӳллӗн 287 ҫуртра пурӑнакан 753 ҫынна куҫармалла. Ун валли 371,3 млн тенкӗ кирлӗ пулӗ.

Пӑрачкав районӗнчи Кудеиха ялӗнче пурӑнакансем шывсӑр аптӑраса ҫитнӗ. Кун пек лару-тӑру кашни ҫулах пулать вӗсен. Ҫулла ҫынсем шыв нумай тӑкаклаҫҫӗ, ҫӑлсенче вара шыв ҫук.

Хӑш-пӗр ҫуртра икӗ талӑк ытла шыв пулман. Ҫавӑнпа ҫынсен кӳршӗ ялсене ҫӳреме тивет. Ялта шыв сайра-хутра параҫҫӗ, ӑна та пулин – ҫӗрле. Халӑхӑн ирхи 3 сехетре тӑрса витресене тултарма тивет.

Ачаллӑ ҫемьесене, ватӑсене йывӑр килет. Шыв ӗҫме кӑна мар, япала, ал-ура ҫума та кирлӗ-ҫке-ха. Пахчари йӑрансене шӑварасси пирки вара сӑмах та ҫук.

Башньӑра шыв напорӗ ҫук-мӗн. Вырӑнти тӳре-шара чӗмпӗрсем патне ку ыйтупа тухнӑ, вӗсене башньӑна улӑштарттарасшӑн. Кудеха ялӗнчи ҫынсен шывсӑр мӗн чухлӗ асапланмалла? Хальлӗхе ҫакна никам та калаймасть-ха.

Чӑваш Енре шӑрӑх ҫанталӑк тӑрать, ҫавна май типӗ курӑк ҫунтарма, кӑвайт чӗртме юрамасть. Ҫапах йӗркене пӑсакансем тупӑнаҫҫӗ ҫав.

Ҫуркунне пуҫланнӑранпа типӗ курӑк ҫунтарнӑ 111 тӗслӗхе шута илнӗ. Ҫулӑм пурӑнмалли икӗ ҫурта, ҫичӗ дачӑна тӗп тунӑ. Кунашкал тӗслӗхсем Улатӑр, Пӑрачкав, Куславкка тата Ҫӗрпӳ районӗсенче ытларах пулнӑ.

Ҫу уйӑхӗн 1-мӗшӗнчен пуҫласа республикӑра пушар хӑрушсӑрлӑхӗн режимӗ вӑя кӗнӗ. Ҫак кунран ҫӳлерех асӑннӑ йӗркенсене пӑснӑшӑн штраф тӳлеттереҫҫӗ: ахаль ҫынсен – 4 пин тенкӗ таран, должноҫри ҫынсен – 30 пин тенкӗ таран, юридици сӑпачӗсен 400 пин тенкӗ таран.

Типӗ курӑк ҫунтарнӑшӑн тата кӑвайт чӗртнӗшӗн 81 ҫынна штраф тӳлеттернӗ. Вӗсенчен 52-шӗ – ахаль ҫынсем, 29-шӗ – должноҫри ҫынсем.

Шупашкарта пурӑнакан арҫын 2018 ҫулхи авӑн уйӑхӗнче руль умне ӳсӗр ларнӑшӑн 3 ҫуллӑха водитель прависӗр юлнӑ. Кунсӑр пуҫне ӑна 30 пин тенкӗ штраф тӳлеттернӗ. Хайхискер кун пирки арӑмне пӗр сӑмах та шарламан.

Арҫын айӑпне пытарас тесе 50 пин тенкӗ кредит илнӗ те суя права туяннӑ. Арӑмӗ вара ҫакна пӗлмен те.

Хайхискер суя правапа кӑҫалхи пуш уйӑхӗн 9-мӗшӗччен ярӑнса ҫӳренӗ. Ҫав кун ӑна Пӑрачкав районӗнче ҪҪХПИ ӗҫченӗсем чарнӑ, суя права пулнине асӑрханӑ.

Хальхинче унӑн уголовлӑ майпа явап тытма тивӗ. Куншӑн ӑна 80 пин тенкӗ таран штраф тӳлеттерме, 480 сехет таран ӗҫлеттерме, 2 ҫуллӑха тӳрленмелли ӗҫе яма е 6 уйӑх таран арестлеме пултараҫҫӗ. Ун чухне вара арӑмӗ те йӑлтах пӗлӗ.

Суя правана кам сутнине палӑртайман-ха.

Чӑваш Ене 27 шкул автобусӗ илсе килнӗ. Ҫӗнӗ транспорта республикӑри 17-район-хулана ӑсатӗҫ.

ЧР Вӗренӳ министерстви пӗлтернӗ тӑрӑх, хӑш-пӗр шкулта ачасене шкула илсе ҫӳремелли транспорт кивелнӗ, теприсен вара вӗренӳ учрежденийӗсене оптимизациленӗ май ҫӗнӗ маршрутсем уҫмалла. Ҫӗнӗ автобуссене шӑпах ҫак тӗллевпе илсе килнӗ те.

Транспорта Шупашкарти, Етӗрне, Элӗк, Тӑвай, Патӑрьел, Ҫӗмӗрле, Вӑрнар, Шӑмаршӑ, Йӗпреҫ, Шупашкар, Канаш, Ҫӗрпӳ, Комсомольски, Вӑрмар, Хӗрлӗ Чутай, Пӑрачкав, Муркаш районӗсенчи шкулсенче ӑс пухакан ачасене турттарма ӑсатӗҫ.

Ҫӗнӗ Шупашкарта ӗҫ сыхлавне пӑхӑнманнисем пуринчен йышлӑ. Раҫҫей Федерацийӗн Следстви комитечӗн Чӑваш Енри управленийӗнче пӗлтернине шута илсен ҫапларах пӗтӗмлетме пулать.

Паян, ака уйӑхӗн 28-мӗшӗнче, Пӗтӗм тӗнчери ӗҫ сыхлавӗн кунне палӑртаҫҫӗ. Ҫав кун умӗн тӗпчевҫӗсем Чӑваш Енри предприятисенче ӗҫлекенсем производствӑра инкек тӳснине тишкернӗ.

Ӗҫ сыхлавӗпе ҫыхӑннӑ инкексем тӗлӗшпе 2018 ҫулта пуҫиле 19 ӗҫ пуҫарнӑ. 2017 ҫулта ун пек фактсем, сӑмах май, 23 пулнӑ. Ӗҫре вилнӗ тӗслӗхпе пӗлтӗр пуҫиле 10 ӗҫ пуҫарнӑ (2017 ҫулта — 5).

Ӗҫ сыхлавне Ҫӗнӗ Шупашкарта пӑснӑ тӗслӗхсемпе 8 хутчен пуҫиле ӗҫ пуҫарнӑ. Асӑннӑ хулара производствӑри инкекре виҫӗ ҫын вилнӗ. Шупашкарта 7 инкек тӗлӗшпе пуҫиле ӗҫ пуҫарнӑ, Йӗпреҫ, Сӗнтӗрвӑрри, Пӑрачкав тата Елчӗк районӗсенче — пӗрер.

Чӑваш Енре куҫса ҫӳрекен ФАПсене ӗҫлеттерме тытӑнасшӑн. Патшалӑх закупкисен сайтӗнче вӗсене туянасси пирки пӗлтернӗ.

ЧР Сывлӑх сыхлавӗн министерстви палӑртнӑ тӑрӑх, автобуссен е грузовиксен «Хӗрлӗ хӗрес» эмблема, «Медицина служби» тата «Фельдшерпа акушер пункчӗ» тесе ҫырни пулмалла.

Кунсӑр пуҫне куҫса ҫӳрекен ФАПсен гинекологи пуканӗ, электрокардиограф, аслисене тата 1 ҫул тултарман ачасене виҫмелли хатӗр, тонометр, наркӑмӑшлӑ тата вӑйлӑ витӗмлӗ эмелсене упрамалли сейф, дефибриллятор-монитор, экспресс-анализатор, санитари наҫилккисем, ӳпкене вентиляци тумалли аппарат пулмалла.

Кунашкал ФАПсене 16 пульницӑна парӗҫ: Пӑрачкав, Йӗпреҫ, Муркаш, Шупашкар, Улатӑр, Вӑрнар, Комсомольски, Элӗк, Патӑрьел, Куславкка, Хӗрлӗ Чутай, Вӑрмар, Шӑмӑршӑ, Елчӗк, Тӑвай, Красноармейски районӗсенчи пульницӑсене.

ЧР Министрсен Кабинечӗ пушар тухас хӑрушлӑх пуҫланакан сезон хӑҫан тытӑнассине палӑртнӑ: ака уйӑхӗн 24-мӗшӗнчен. Инкеклӗ лару-тӑру комитечӗ пӗлтернӗ тӑрӑх, ҫу уйӑхӗнче Атӑли федераци округӗнче сывлӑш температури ытти ҫулти вӑтам кӑтартуран пысӑкрах пулӗ, ҫумӑр вара сахалрах ҫӑвӗ. Эппин, вӑрмансенче пушар тухас хӑрушлӑх пысӑк.

Правительство 9 муниципалитетри 13 ялта вӑрман пушарӗ тухас хӑрушлӑх пуррине палӑртнӑ. Ҫак списока Ҫӗмӗрле, Улатӑр, Шӑмӑршӑ, Патӑрьел, Пӑрачкав, Комсомольски, Хӗрлӗ Чутай, Муркаш районӗсем кӗнӗ.

Вӑрмансенче кӑвайт чӗртме, типӗ курӑк ҫунтарма юрамӗ. Ҫак тата ытти йӗркене пӑхӑнманшӑн административлӑ майпа явап тыттарӗҫ. Ахаль ҫынсен – 1500-3000, должноҫри ҫынсен – 10000-20000, юридици сӑпачӗсен 50000-200000 тенкӗ штраф тӳлеме тивӗ.